23 september 2017

Koloniaal denken

De zwarte kanten van ons koloniale verleden zijn lange tijd verborgen geweest. Het verhaal gaat dat een poging om naast het Wilhelmus ook het slavernijverleden van Nederland verplicht voor te schrijven in de geschiedenisles op de basisschool het niet gehaald heeft bij de regeringsformatie. Anderhalve eeuw na de afschaffing van de slavernij is dit kennelijk nog steeds een gevoelig punt.

Nu is er onlangs een rel uitgebroken over een artikel in een wetenschappelijk tijdschrift waarin het kolonialisme over het algemeen als heilzaam en legitiem werd beschreven. Het artikel van de Amerikaanse hoogleraar politicologie Bruce Gilley stond in het Third World Quarterly van augustus 2017. Gilley stelt dat de nadelen van het kolonialisme in gekoloniseerde landen niet opwegen tegen de voordelen. Hij somt op: meer onderwijs, betere gezondheidszorg, afschaffing van slavernij, meer werkgelegenheid, beter bestuur, infrastructuur, vrouwenrechten, bevrijding van minderheden, toegang tot kapitaal en verspreiding van kennis. Volgens Gilley kunnen zwakke en fragiele staten nu opnieuw geholpen worden door rekolonisatie.

Het artikel van Gilley verbaast me minder dan de reactie van duizenden ondertekenaars van een petitie die de redactie van het Third World Quarterly opriep het artikel terug te trekken en zich te verontschuldigen voor deze ondermaatse bijdrage. Dat het stuk door de peer-reviewers al was bestempeld als eenzijdig, krakkemikkig en niet publicabel vind ik wel een terecht argument om de redactie aan te spreken op haar beleid. Maar het bezwaar van de ondertekenaars dat het artikel 'beledigend' zou zijn lijkt me niet geldig in een vrij wetenschappelijk discours.

13 september 2017

De lange arm van de farmaceutische industrie

Zaterdag 9 september had het radioprogramma Argos een reportage over het vertrek van Dick Bijl als hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin: luis in de pels van de farmacie. Bijl heeft zijn baan opgegeven na een aantal onaangename ervaringen met de invloed van de farmaceutische industrie die zijn wetenschappelijke bijdragen over de werking van geneesmiddelen niet kon waarderen.
De druppel was een proces dat hem voor de tuchtrechter bracht vanwege zijn melding van schadelijke bijwerkingen bij volwassenen van methylfenidaat in middelen tegen ADHD zoals Concerta. De Europese Registratie Autoriteit EMA heeft Concerta om die reden geen licentie verleend, maar daar is geen bekendheid gegeven. Dat deed Bijl wel in het Geneesmiddelenbulletin. Het College voor de Beoordeling van het gebruik van Geneesmiddelen sloot zich bij het negatieve oordeel over dit middel aan. Psychiaters blijven de middelen echter gewoon voorschrijven en als je er naar zoekt op internet lijkt het een normaal geaccepteerd middel.Terwijl de Europese Registratie Autoriteit vanwege het bedrijfsgeheim de beoordeling van publicaties van de kant van de fabrikant niet mag openbaren, mogen onderzoekers die in opdracht van de fabrikant werken hun positieve bevindingen zonder bezwaar publiceren.

Een Amsterdamse psychiater schakelde de tuchtrechter in tegen de openbaarmaking van het oordeel van de Europese Registratie Autoriteit in het Geneesmiddelenbulletin. Volgens Bijl een vreemde stap omdat de tuchtrechter, die gaat over de beroepsuitoefening van artsen, geen enkele autoriteit heeft voor de beoordeling van wetenschappelijke publicaties. Hij werd tweemaal vrijgesproken, maar trok na alle commotie de conclusie dat het genoeg was geweest en zegde onlangs zijn baan op. Want zijn positie was in de afgelopen jaren ook al meerdere keren onder druk komen te staan.