Een aanslag op het open internet

Vandaag is een meerderheid van de Juridische Commissie van het Europese Parlement akkoord gegaan met regelingen die een ernstige bedreiging vormt voor de vrijheid van communiceren via het internet. Open Media, de organisatie die al maanden actie voert om parlementariërs te overtuigen tegen de nieuwe regels te stemmen schrijft in een persbericht dat internetbedrijven nu verplicht worden ‘to use automated content-filtering software to block the sharing of links, memes, and even tiny snippets of news articles on websites like Reddit and Twitter’. De Amerikaanse burgerrechtenbeweging Electronic Frontier Foundation (EFF) spreekt over een 'Censorship Machine'.

Je kunt grote internetbedrijven proberen aan te pakken als ze profiteren van auteursrechterlijk beschermd materiaal via de advertentieinkomsten voor de sites waar dat materiaal geplaatst wordt. Maar een particulier internetfilter, waarop niemand enige controle heeft, is erger dan de kwaal.
Je geeft Google en Facebook en andere internetbedrijven praktisch gesproken de uitvoering van de auteursrechtenwet in handen. Zullen zij daar prudent mee omgaan? Gaan ze naar iets andere kijken dan wat voor hun bedrijf het meest fortuinlijk is? Het is de zoveelste stap in de privatisering van de ordehandhaving op het internet.

Een dikke huid

De Amerikaanse rechtsgeleerde Nadine Strossen debatteerde in Brussel met Europees commissaris voor Justitie Věra Jourová, die de strijd heeft aangebonden met 'hate speech'. In De Volkskrant waarschuwt Strossen voor het gemak waarmee allerlei uit moreel oogpunt onwelvoeglijke uitingen tegenwoordig onder de noemer van 'hate speech' worden gebracht. ‘Het wordt in het dagelijkse spraakgebruik een vergaarbak voor alles wat mensen verfoeien.’ Ze keert zich tegen wetgeving die haatzaaien moet inperken. Volgens haar werkt dat averechts en is het ook een onaanvaardbare vorm van overheidscensuur.

Strossen, voormalig voorzitter van de burgerrechtenbeweging American Civil Liberties Union (ACLU), heeft een belangrijke boodschap voor links. Nu claimt populistisch rechts in het debat over haatzaaien de vrijheid van meningsuiting. Alle linkse verontwaardiging over haatdragende boodschappen wordt met een beroep op de uitingsvrijheid even verontwaardigd afgewezen. Rechtse politici presenteren zich 'als martelaar van het vrije woord en dat levert sympathie op. Oppervlakkig gezien lijkt het een overwinning wanneer haatzaaiers geen podium krijgen, maar op de lange termijn helpt het hen juist.’
Daarbij komt dat alle wetgeving op dit gebied vaag en ruim geformuleerd zal moeten worden. Je kunt nu eenmaal geen letterlijke teksten in verbodbepalingen onderbrengen. Het betekent dat wetgeving tegen 'hate speech' een ruime interpretatie mogelijk maakt. En die kan volgens Strossen door de staat, afhankelijk van de politieke wind, naar believen ingezet worden, evengoed tegen links als tegen rechts. Ze geeft het voorbeeld van Franse wetgeving die de veroordeling van een Palestijnse activist mogelijk maakte wegens kritiek op de staat Israël. 

Advocaten zonder grenzen

In Overloon bouwt de Stichting Beperking zonder Grenzen Land van Cuijk een speeltuin. De Stichting, geheel gerund door vrijwilligers, heeft een brief gekregen van een advocatenbureau waarin hen gesommeerd wordt de naam te wijzigen. De advocaten schrijven namens Artsen Zonder Grenzen en beroepen zich op het merkenrecht. De stichting gaat nu maar voor een andere naam. ,,Wij willen ons sponsorgeld niet opofferen aan advocaatkosten, " zegt Theo Weenink, een van de vrijwilligers. De proceskosten kunnen bij verlies in de tienduizenden euro's lopen.

Volgens een woordvoerster van Artsen zonder Grenzen  heeft Stichting Beperking zonder Grenzen Land van Cuijk 'een nette juridische brief' gekregen. ,,Dat doen we bij iedereen die iets in de naam heeft zitten met 'zonder grenzen'. 

Volgens haar moet die term als beeldmerk worden gezien. ,,Als anderen een naam kiezen die daar te veel op lijkt, kunnen we die partijen daar op aanspreken. Het komt zelden of nooit tot een rechtszaak, we komen er onderling altijd uit." 

Het bericht leidt tot verontwaardigde reacties op de site van De Gelderlander: 'Advocaten zonder grenzen', 'Arrogantie zonder grenzen'. Lezers kondigen aan hun donatie voor AzG stop te zetten. Waar de organisatie dan weer op reageert met de mededeling dat er geen donatiegeld voor deze advocaten is ingezet. Ze doen het gratis. En ze gaan heus geen proces voeren. Ze dragen het initiatief een warm hart toe en 'zoeken graag een passende oplossing'.

Over geheime memo's, geloofwaardigheid en democratie

De pijnlijke geschiedenis van de memo's over de afschaffing van de dividenbelasting die er niet en later weer wel waren, die toen niet mochten worden ingezien, en later alsnog werden geopenbaard is ontluisterend voor de Nederlandse democratie. Inclusief het einde: een motie van afkeuring die geen meerderheid haalde omdat de coalitiepartijen en de SGP achter Rutte en Wiebes bleven staan. Na hun schaamteloze verdediging tegen de overduidelijke bewijzen dat de regering lak heeft aan de volksvertegenwoordiging vraag je je in ernst af: wanneer kan een kabinet dan wel vallen?

De oppositie heeft vergeefs alle kaarten op de geloofwaardigheid van de premier gezet. Maar de reden waarom hij zich buitengewoon relevante stukken en contacten niet wil herinneren, de reden waarom zoveel stukken de Kamer zijn onthouden, de reden waarom Wiebes in verlegenheid gebracht kon worden door vragen van de media; die achtergronden zijn in het Kamerdebat nauwelijks uitgediept. Ze werden door verwoed op de persoon spelende woordvoerders van de oppositie hoogstens in bijzinnen naar voren gebracht.

Het gebrek aan openbaarheid en de onwil om verantwoording af te leggen is natuurlijk niet een gevolg van een slecht geheugen of van menselijke onvolkomenheden bij druk bezette bewindspersonen.

Grapperhaus neigt naar gelegenheidswetgeving

De Haagse imam Fawaz Jneid heeft vrijdag bij de Raad van State zijn gebiedsverbod aangevochten. Jneid mag zich niet meer in de Schilderswijk vertonen op grond van de Tijdelijke wet bestuurlijke maatregelen terrorismebestrijding. Daarmee willen de minister van Justitie en de burgemeester van Den Haag voorkomen dat hij bijdraagt aan de radicalisering van jonge moslims 'in een kwetsbare wijk'. Ze vinden dat ‘het verspreiden van de jihadistische boodschap van de imam het plegen van terrorisme kan bevorderen’. Jneid en zijn advocaat noemen het preventief ingrijpen van de overheid 'censuur'. Er is geen rechter aan te pas gekomen die uitspraken van de imam heeft kunnen beoordelen. Dat maakt de juridische basis voor de maatregel erg zwak. Het verbod is ook weinig effectief. Jneid bereikt de jongeren nog steeds via Facebook en moskeeën elders. Het verbod lijkt veel op een proefballonnetje van de voorstanders van een harde aanpak van radicale imams. En een poging tot het tonen van daadkracht bij de bestrijding van terrorisme van de kant van de overheid.

De landsadvocaat bestrijdt dat er sprake is van censuur en noemt het optreden van de imam 'subtiele gedragsbeïnvloeding'. De Raad van State vindt het ‘een lastige materie, met een hoog niveau van abstractie’ en doet over zes weken uitspraak.

Zoenende mannen

Het orthodox christelijke volksdeel roert zich weer eens om een overtreding van zijn zedelijke normen aan de kaak te stellen. Een reclameposter met zoenende mannen heeft de toorn opgewekt van de fundamentalistische zedeprekers. Het Reformatorische Dagblad verspreidde een folder met een petitie van 'Gezin in Gevaar', een groep die campagne voert ter bescherming van "een gezin dat bestaat uit vader, moeder en kinderen". De organisatie verzet zich tegen "de losgeslagen seksualisering en schadelijke genderideologie". De omstreden poster van Suitsupply getuigt volgens deze organisatie van een onsmakelijke campagne die kleine kinderen op straat blootstelt aan "zeer seksuele taferelen, namelijk zoenende mannen in erotische pose".

De posters met de zoenende mannen die op bushokjes hingen zijn eerder op veel plaatsen door onbekenden beklad en vernield. Het modebedrijf kwam eerder in het nieuws met ‘licht erotische reclameposters’ die enige ophef veroorzaakten. De eigenaar zou met de dood zijn bedreigd.

Nieuwe aanklachten tegen Wilders

Het reclamespotje van de PVV dat vorige week donderdag in de zendtijd voor politieke partijen is uitgezonden heeft woedende reacties opgeroepen. In van bloed druipende letters en met onheilspellende thrillermuziek op de achtergrond is het één lange waarschuwing tegen de islam. Moslimorganisaties hebben aangifte gedaan wegens haatzaaien. En er ligt ook een klacht bij de Ombudsman tegen de de NPO en het Commissariaat voor de Media. De NPO zegt geen verantwoordelijkheid te dragen voor deze uitzendingen.

Raad van Marokkaanse Moskeeën Nederland roept mensen op aangifte te doen. "Wilders gaat steeds een stapje verder. We hebben uit onze achterban veel verontruste en angstige reacties gekregen." Een woordvoerder verklaarde dat men niet alleen van het filmpje zelf is geschrokken, maar ook van het feit dat het zomaar uitgezonden kan worden in Nederland.

Wilders zoekt met zijn propaganda duidelijk de grenzen op van de wet. Hij jaagt mensen angst aan voor de islam. Maar vermijdt bewust te spreken over islamieten. In De Telegraaf zegt hij geen spijt te hebben van zijn campagnefilm. „Integendeel. Het is de waarheid. Niets tegen moslims als mensen, maar wel de tegen de islam als ideologie.” Hij weet dat godsdienstkritiek niet strafbaar is. Maar het gaat hier wel om wat meer dan een religieus dispuut.