Een onderdeel van 'het strengste asielbeleid ooit' dat nog weinig aandacht heeft gekregen is het besluit van het kabinet om ambtsberichten over de veiligheid van herkomstlanden van asielzoekers niet langer openbaar te maken. Het idee van de coalitie is dat asieladvocaten en mensensmokkelaars misbruik maken van de ambtsberichten; zij zouden asielzoekers hun vluchtverhaal erop laten afstemmen.
Sinds dit besluit in mei zonder enig overleg met de Kamer is genomen heeft de rechter in twee gevallen de overheid al op de vingers getikt. In het beroep dat een Syrische asielzoeker heeft aangespannen tegen het ministerie van Asiel en Migratie heeft de rechter bepaald dat het ambtsbericht over Syrië openbaar moet worden gemaakt. De rechtbank in Amsterdam heeft kort daarna geoordeeld dat de afwijzing van een asielaanvraag van een man uit Jemen onvoldoende zorgvuldig tot stand is gekomen, mede doordat geheime ambtsberichten zijn gebruikt die niet met de rechtbank zijn gedeeld.
De ambtsberichten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken zijn erg belangrijk voor asielzoekers. Ze vormen de basis voor beslissingen van de IND. Voor advocaten zijn deze berichten onmisbare bronnen om gerechtelijke procedures tegen de IND te voeren. Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging van Asieladvocaten Nederland: 'Als je ambtsberichten geheim houdt ga je besluiten nemen op basis van geheime informatie en krijg je dus een soort geheim proces, waarbij de asielzoeker niet de toegang heeft tot de informatie die de minister wel heeft.' De correctie van de rechter op het regeringsbesluit is dus niet zo vreemd. Daarmee wordt het kafkaiaanse perspectief van geheime processen in de kiem gesmoord.
Goed bestuur?
Het besluit van de inmiddels demissionaire regering is om meerdere redenen een aanfluiting van de rechtsstaat. Allereerst de aankondiging zelf. Verantwoordelijk minister Veldkamp (NSC) heeft er niet meer dan vijf regels voor over in een brief aan de Tweede Kamer. De brief (van 19 mei) was voor zover ik weet geen onderwerp van het debat over de asielwetten van vorige week. Het besluit is als een Trumpiaans decreet afgekondigd en meteen ingevoerd. Ondanks dat in het verleden deze ambtsberichten onderwerp van debat zijn geweest in de Tweede Kamer, die daarmee enige invloed had op het beleid.
Veldkamp schrijft dat er geen wettelijke verplichting is ambtsberichten actief openbaar te maken. Hoezo niet? Het gaat hier om algemene informatie die door een ministerie op schrift is gesteld. Is er één ander voorbeeld te noemen dat dergelijk informatie niet onder de openbaarheidsplicht van de overheid valt? Alleen al om die redenen is het een besluit dat haaks staat op de openheid van bestuursorganen die in een democratie noodzakelijk is. Daar komt dan nog bij dat de informatie een rol speelt in de rechtspraak.
Volgens de minister vloeit het besluit voort uit het hoofdlijnenakkoord en het regeerprogramma van de coalitiepartijen. Daarin staat inderdaad: 'ambtsberichten worden in beginsel niet openbaar gemaakt'. Wat is hier gebeurd? Van Geert kan ik me zo'n zinnetje wel voorstellen. Maar hebben Omtzigt, Van der Plas en Yeşilgöz zitten slapen? Was 'goed bestuur en een sterke rechtsstaat' niet een van tien punten waar de partijen aan wilden werken? In het regeerprogramma staat het overigens heel wat voorzichtiger: 'Het kabinet beziet of ambtsberichten en werkinstructies van de IND, in beginsel, niet openbaar gemaakt kunnen worden.' Kennelijk heeft dat 'bezien' niets opgeleverd aan voors- en tegens of mitsen en maren. Het is gewoon doorgezet tegen alle principes van de rechtsstaat in. Zullen we dit ook een gevalletje 'eens maar nooit meer' noemen?
[foto Franz Kafka van Wikipedia]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten