10 januari 2019

Ophef over Nashville-verklaring

Streng christelijke gelovigen hebben moeite met homoseksualiteit en transgenders. Dat is niet zo verbazingwekkend. Het gaat om conservatieve mensen die leven volgens door god gegeven onveranderlijke bijbelse normen. En die normen worden in hun gemeenschap streng bewaakt door dominees, ouderlingen en opvoeders. Het is een tamelijk naïeve gedachte dat men in deze kringen gemakkelijk 'met de tijd meegaat.' Veel meer voor de hand ligt het dat men zich tegen moderne ideeën die niet in het bijbelse gedachtegoed passen verzet. En hoe verder die moderne ideeen gaan, hoe harder dat verzet zal zijn.
De oorspronkelijk Amerikaanse Nashville-verklaring over seksualiteit, huwelijk en gezin is bedoeld om de gelovigen op het rechte pad te houden. De verklaring maakt duidelijk dat erin de opvatting van de ondertekenaars slechts twee soorten mensen zijn: mannen en vrouwen. Dat alleen een man en een vrouw een verbintenis kunnen aangaan. En dat seksuele relaties tussen twee personen van hetzelfde geslacht en verandering van geslacht uit den boze zijn. Dit alles omdat god de wereld zo geschapen heeft en de mens zich daaraan moet conformeren.

Wie dergelijke opvattingen binnen een van de talrijke streng orthodox christelijke kerkgenootschappen laat horen zal weinig tegenspraak krijgen. Maar nu is de Nashville-verklaring in de openbaarheid gekomen en onderdeel geworden van het maatschappelijk debat. De ophef in de media is niet gering. Tegen SGP-voorman Kees van der Staaij, die ook onder de verklaring staat, is aangifte gedaan en het OM heeft aangekondigd de mogelijke strafbaarheid ervan te onderzoeken. Het gaat dan vermoedelijk vooral om de passage waarin expliciet wordt gesteld dat gelovigen homoseksualiteit en transgenderisme niet mogen goedkeuren:

Artikel 10
WIJ BEVESTIGEN dat het zondig is om homoseksuele onreinheid of transgenderisme goed te keuren. Wie deze wel goedkeurt wijkt fundamenteel af van de standvastigheid die van christenen verwacht mag worden en van het getuigenis waartoe zij geroepen zijn
WIJ ONTKENNEN dat de goedkeuring van homoseksuele onreinheid of transgenderisme een moreel neutrale zaak is, waarover getrouwe christenen onderling van mening mogen verschillen.




Operazangeres Francis Van Broekhuizen heeft als ambassadeur van de Gay Pride aangifte gedaan tegen van der Staay omdat ze de verklaring ervaart als een oproep tot discriminatie. „Ik voelde mij echt gekwetst en heel verdrietig. Je gaat terug in de tijd.” Ook minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) spreekt van ‘een stap terug in de tijd’ en ‘onbarmhartig hard naar een groep mensen waarvan hun seksuele geaardheid onderdeel uitmaakt van hun identiteit.’ In veel Nederlandse gemeenten is de regenboogvlag gehesen als blijk van steun voor homo's en transgenders.

Het OM zal moeten oordelen of hier sprake is van strafbare groepsbelediging of discriminatie. Dat zal nog niet eenvoudig zijn. De ondertekenaars zullen er op wijzen dat de verklaring gericht is op hun eigen gemeenschap van gelovigen. Als dit strafbaar is moet de bijbel ook verboden worden, lees ik op een van de discussiefora, daar staan nog veel sterkere uitspraken in. Naast de vrijheid van meningsuiting is hier ook de vrijheid van godsdienst is ook in het geding. Ik ben benieuwd hoe het OM en eventueel een rechter hiermee omgaan. Ik vind wel dat de verklaring op morele gronden absoluut afgewezen moet worden. Er is sprake van een keiharde uitsluiting van mensen, vooral ook van leden van de eigen gemeenschap met homoseksuele gevoelens of jongeren die onzeker zijn over hun identiteit. Zo'n openlijke banvloek over ieder die het waagt er andere opvattingen op na te houden kan alleen maar tot drama's leiden als iemand uit die kringen niet in het voorgeschreven man-vrouw patroon past.

Het lastige van een strafrechtelijke aanpak is dat het hier gaat om opvattingen. Je kunt je opwinden over afwijkende denkbeelden, maar elk overheidsingrijpen druist al gauw in tegen de regels voor goede verhoudingen tussen staat en burger. Het is vooral het door de orthodoxie voorgeschreven denken dat de verontwaardiging oproept over de Nashville-verklaring. Het is achterlijk, ouderwets, niet meer van deze tijd, etc. Maar een van staatswege voorgeschreven verandering van denken is nu eenmaal onmogelijk - en elke poging daartoe ook hoogst onwenselijk.

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat degenen die Van der Staaij graag voor de rechter zien verschijnen vooral gemotiveerd zijn door afschuw over zijn opvattingen. En afschuw is niet zo'n goede raadgever voor wetgevers en beleidsuitvoerders, zegt psycholoog Debra Lieberman. 'Lange tijd waren er wettelijke regels en bepalingen die homoseksualiteit strafbaar stelden. In veel landen is dat nog altijd het geval. Waarom? Alleen doordat weerzin tegen een sekspartner van het eigen geslacht zijn weg heeft gevonden in het strafboek.' Die weerzin drijft conservatieve gelovigen nog steeds. Maar wie uit weerzin tegenover hun denkbeelden de staat te hulp gaat roepen is evenmin goed bezig.

Thomas Mertens, hoogleraar rechtsfilosofie aan de Nijmeegse Radbouduniversiteit, ziet in de Nashville-verklaring 'een gevecht van een groep die zich in de verdrukking voelt in deze seculiere tijd en die waarschijnlijk nog steeds de openstelling van het huwelijk voor mensen van het gelijke geslacht betreurt. Wat dat betreft is er sprake van gegriefde gevoelens aan beide kanten.' Een achterhoedegevecht misschien, maar juist dan kan het er fel aan toe gaan. In plaats van de woorden van dominees en politici te bestrijden lijkt het mij beter te zorgen voor een goede opvang van degenen die onder hun achterlijke denkbeelden moeten lijden.

[foto: Jan Glas cc, pulpit 13th Century church in Niekerk, Groningen]

Geen opmerkingen: