30 juni 2023

Diversiteit en inclusiviteit in wetenschap en politiek

Op de Universiteit van Amsterdam (UvA) zijn geen „ernstige institutionele misstanden” die een bedreiging vormen voor de academische vrijheid en de kwaliteit van het onderwijs en onderzoek bij de faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen. Dat concludeert een externe onderzoekscommissie onder leiding van Carel Stolker in het rapport Krachtig en Kwetsbaar; academische vrijheid in de praktijk. Daarmee zijn de klachten van de inmiddels wegens wangedrag ontslagen docent Laurens Buijs van tafel. Het debat over acdemische vrijheid dat hij ontketende zal nog wel even voortduren. Deze week plaatste Trouw een slecht onderbouwde opiniebijdrage van een groep docenten die de suggestie willen wekken dat universiteiten hun kritisch-wetenschappelijke opdracht verzaken omdat ze 'in de ban zijn geraakt van een beperkte set politieke en ideologische overtuigingen.' Dergelijke algemene stellingen vormen een gevaarlijke ondermijning van het vertrouwen in publieke instituties. Het is goed dat een gedegen rapport als dat van Stolker c.s. daartegen enig tegenwicht biedt.

Het rapport van Stolker ontkent niet dat er reden is tot zorg. De 'grimmigheid' van het hedendaagse gepolariseerde publieke debat, 'die voor docenten, studenten, onderzoekers en bestuurders soms uitgesproken intimiderend is, kan de academische vrijheid in het hart treffen en leiden tot ongewenste zelfcensuur of andere vormen van ongewenste terughoudendheid onder onderzoekers, docenten en studenten.' De commissie spreekt zich uitdrukkelijk uit tegen 'woke'. 'Volgens de commissie heeft dit concept zich ontwikkeld van een oproep gericht op bewustwording van racisme, ongelijkheid en sociaal onrecht tot een manier van discussieren waarbij mensen niet in elkaars argumenten geïnteresseerd zijn en „elkaar zelfs het recht van spreken willen ontzeggen.” Dat past volgens de commissie niet bij een universiteit.' Ook diversiteit van politieke opvattingen en van wetenschappelijke perspectieven is een wezenlijk onderdeel van inclusieve diversiteit aan de universiteit. 

Links is niet woke 

Ook de Amerikaanse filosofe Susan Neiman heeft stevige kritiek op de 'woke-beweging'. Zij vindt het allesbehalve links. ‘Hun manier van denken brengt geen oplossing voor de grote maatschappelijke vraagstukken naderbij.’ Ze bekritiseert de cultuur van het slachtofferschap en het binaire denken: 'Of je bent universalist en gelooft dat er geen verschillen tussen mensen zijn en wist geschiedenissen en culturen uit, of je geeft alleen om iemands persoonlijke geschiedenis, cultuur en ervaringen.’ In haar boek 'Links is niet woke' waarschuwt ze voor het afglijden van de beweging naar een 'stammenstrijd' waar niemand beter van wordt. Ze roept mensen met progressieve idealen op om elkaar niet te bestrijden, maar samen op te komen voor gemeenschappelijke universele waarden, ongeacht verschillen in afkomst, gender en etniciteit. Zonder deze waarden zal de huidige woke-generatie haar eigen doelen ondermijnen en onbedoeld naar rechts afglijden. 

Links laat zich verdelen door de omarming van extreme wokedenkbeelden. In de documentaire serie  De doe-het-zelf Dictatuur zegt een van de makers Kees Schaap dat hij als 'oud-linkse' man moeite heeft met linkse mensen die meegaan in de woke-beweging heeft opgeroepen. In de serie spreekt hij met Fidan Ekiz een groot aantal mensen (o.a. Susan Neiman) over hedendaagse polarisatie, framing en cancelen. Zij gaan ook een omstreden figuur als Arnold Karskens niet uit de weg. Uiteindelijk haakt zijn opdrachtgever BNN/VARA af omdat de omroep zelf onderwerp van discussie is geworden. Het werd zo een bijzonder openhartige serie over de werking en de invloed van de hedendaagse media. Omroep MAX heeft het programma overgenomen. Is dat misschien een teken dat er in het woke-debat ook sprake is van een generatiekloof? 

[Foto: Agnietenkapel, Warren LeMay CC]

Geen opmerkingen: