Het probleem van Facebook heeft alles te maken met de komende presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten. Dat wordt een moddergevecht tussen Trump en zijn tegenkandidaat. Van de president weten we dat hij geen blad voor de mond neemt. En zeker niet in verkiezingstijd. Maar door zijn uitingen te censureren loopt Facebook het gevaar beschuldigd te worden van partijdigheid, ook al zouden ze de andere kandidaat net zo hard aanvallen. Trump verkettert alle media die kritiek op hem uiten. Daar wil Facebook kennelijk niet bij horen. En dus kondigt Facebook-topman en voormalig leider van de Britse Liberalen Nick Clegg (foto) een onderscheid aan in de behandeling van nepnieuws, haatdragende uitingen en discriminatie: politici worden anders dan alle andere Facebook-gebruikers gevrijwaard van censuur of blokkades bij overtreding van de huisregels. Quod licet Jovi non licet bovi.
Clegg liet wel weten dat hij ook voor politici een grens trekt bij 'uitlatingen die kunnen leiden tot geweld en schade in de echte wereld.' Maar waar Facebook niet van afwijkt is dat het bedrijf alle publieke communicatie zelf in particuliere handen houdt. Een buitengewoon onwenselijke situatie die door de VN-rapporteur over de vrijheid van meningsuiting David Kaye als volgt werd bekritiseerd: ‘Facebook is een belangrijke plaats van meningsuiting, misschien wel de belangrijkste. Maar de mensen die daar de regels maken over wat je wel en niet mag zeggen, vallen niet onder enige democratische controle. Het is onwenselijk dat de platformen die macht krijgen.’
Google en het recht op vergetelheid
Een ander particulier bedrijf dat met weinig transparante procedures het vrije verkeer van informatie beïnvloedt is Google. Het bedrijf is door de Europese rechter gedwongen links naar privé oud zeer op verzoek te wissen. Het bericht blijft staan, maar je vindt het moeilijker omdat je er door de algoritmes van Google niet meer heen wordt geleid. In bepaalde gevallen is daar best een goede reden voor te vinden maar de uitvoering van dat 'recht op vergetelheid' is volledig in handen van Google zelf. En dat betekent opnieuw geheimzinnigheid, geen openbare toegang tot de besluitvorming.
Nu blijkt dat Google op verzoek van politici ook dubieuze beslissingen kan nemen. PVV-Kamerlid Fleur Agema vroeg het bedrijf te voorkomen dat in zoekopdrachten met haar naam ook verwezen wordt naar een verhaal waar zij als politicus de waarheid geweld aan deed. Agema wil niet dat mensen nog langer deze pagina met verzamelde factchecks over haar kunnen vinden op het internet. Dat heeft niets meer te maken met de privacy die de Europese rechter wilde beschermen. Het recht op vergetelheid is ingesteld voor mensen die hun leven lang achtervolgd worden door berichten die niet meer actueel zijn, maar nog wel schadelijk zijn voor hun reputatie. In het geval van Agema onttrekt een politicus zich aan het oordeel van de kiezers om te kunnen bepalen in welke mate zij op haar kunnen vertrouwen.
Google is daarom slecht voor de democratie, schrijft mijn collega Joost Berculo terecht op Sargasso. 'Sociale media, maar ook de Google-zoekresultaten, zijn in deze tijd de facto publieke ruimte geworden, en met de manier hoe zij hun platformen vormgeven beïnvloeden ze direct dan wel indirect in grote mate het publieke debat.' Google en al die andere sociale mediabedrijven zijn in feite openbare nutsbedrijven geworden, voegt hij er aan toe. 'Waar Twitter, Google en andere platformen nog steeds vooral consumenten zien, moeten zij burgers gaan zien – en dienen.'
Nationalisatie van deze 'openbare nutsbedrijven' is geen oplossing, het openbare debat moet niet in handen komen van de staat. Maar in handen van de commercie is het ook niet veilig, zo is opnieuw gebleken. Kan een onafhankelijke waakhond namens de burgers, een Autoriteit voor de sociale media, hier een oplossing bieden?
[foto: Liberal Democrats CC]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten