23 september 2010

Cartoonrel na twee jaar onbeslist


Meer dan twee jaar na de inval van de politie en de arrestatie van cartoonist Nekschot is hij nu ontslagen van rechtsvervolging. Het kostte de tekenaar ruim een etmaal in de cel en twee jaar onzekerheid. Zijn arrestatie veroorzaakte in mei 2008 flink wat rumoer. Minister Hirsch Ballin werd hierover in de Tweede Kamer ter verantwoording geroepen. Bijna de hele Tweede Kamer beoordeelde de huiszoeking bij Nekschot, zijn aanhouding en vervolgens zijn opsluiting van 30 uur als intimiderend en disproportioneel. Volgens de minister was de overval nodig omdat gevreesd werd voor het zoekraken van bewijsmateriaal. De politie wilde niet dat hij via via op de hoogte zou worden gebracht van het onderzoek dat inmiddels ook al weer drie jaar liep na een aanklacht van het Meldpunt Discriminatie. Voor veel Kamerleden was deze uitleg toen niet voldoende, maar Hirsch Ballin meende dat het OM het onderzoek moest voorzetten. Want: "het recht moet zijn loop hebben".

De afloop van de affaire deze week is gelukkig voor Nekschot, maar verder hoogst onbevredigend. Ondanks dat zeven cartoons en twee teksten strafbaar zijn gevonden seponeert het OM de zaak. Belangrijke redenen zijn: de tijd die inmiddels is verstreken sinds de aanklacht, het feit dat de cartoons (al twee jaar) van de website verwijderd zijn, de mogelijke gevolgen van een rechtszaak voor de tot nu toe onder pseudoniem opererende tekenaar en -als verzachtende omstandigheid- zijn arrestatie en detentie twee jaar geleden. Nekschot is blij dat hij zijn identiteit niet in een rechtszaak prijs hoeft te geven. Maar daar houdt het positieve nieuws dan wel mee op. Doordat de zaak niet voor de rechter wordt uitgevochten, blijft volgens zijn advocaat Max Vermeij wel ‘een beetje boven de markt hangen wat er nou wel en niet mag op cartoongebied’. Hij hoopt dat ‘deze onduidelijkheid’ niet leidt tot ‘zelfcensuur’ bij columnisten, cabaretiers en collega-cartoonisten.

Dat zullen we helaas nooit te weten komen. Maar dat het OM op deze manier zelfcensuur uitlokt is duidelijk. Zeker als de gronden voor strafbaarheid van Nekschot's creaties, althans zoals het OM die ziet, onbekend blijven. De afstandelijke reactie van ex-PvdA-minister en thans Kamerlid Plasterk gisteren bij Pauw & Witteman op deze affaire was dan ook erg schijterig voor een voormalige minister van Cultuur. Hij wilde zijn voormalige collega Hirsch Ballin niet voor de voeten lopen. Twee jaar geleden was zijn fractie bij monde van Ton Heerts al erg duidelijk: ‘Een cartoonist vervolgen gaat vrij ver. Als de aanhouding alleen op basis van cartoons heeft plaatsgevonden, dan lijkt me dat buitensporig.’ Zelfs Wouter Bos, toenmalig vice-premier, zei geschokt te zijn: ‘Ik schrok van het feit dat in cartoons en tekeningen, die in de sfeer van artistieke uitingen liggen, ook aanleiding gevonden kan worden voor eventuele strafvervolging.’

Gelukkig was er ook nog goed nieuws deze week: de 'artistieke uitingen' van Jonas Staal zijn door de Hoge Raad na een jarenlang proces definitief beoordeeld als niet strafbaar. Staal maakte op de openbare weg kunstwerken waarin een foto van Geert Wilders was verwerkt. Het geheel leek op de uitstallingen van bloemen en knuffels die de laatste jaren verschijnen op plaatsen waar iemand door een verkeersongeluk is omgekomen. Wilders diende vanwege dit kunstwerk een aanklacht in die door de rechtbank en het hof werd verworpen en deze uitspraak is nu door de Hoge Raad bevestigt. Die ziet er ook geen bedreiging van de politicus in. Wat betreft de kunstenaar zijn hiermee al zijn artistieke wensen vervuld. Hij was van begin af aan op uit op een rol van de rechtszaal in zijn kunstproject dat als doel had de maatschappelijke discussie over de rol van de beeldende kunst te bevorderen. Wie weet was dat ook wel de verborgen agenda van de maker van Fitna die vandaag voor de rechter verschijnt?

,

10 september 2010

Uitzending geblokkeerd


Tv-programma's met een classificatie van 12 jaar en ouder zouden overdag niet via Uitzending Gemist toegankelijk mogen zijn. Dat is de uitleg die het Commissariaat van de Media geeft aan de wet die sinds vorig jaar geldt als uitvoering van Europese regelgeving ter bescherming van kinderen. Van Dam (PvdA) en Peters (GroenLinks) hebben hierover kamervragen gesteld.
De wet voldoet aan de EU-richtlijn 'Audiovisuele Mediadiensten' die het videoaanbod op het internet aan strengere regels bindt. Aanbieders van online-videodiensten moeten voorkomen dat kinderen 'ernstig schadelijke content' kunnen bekijken. Alleen sites met redactionele inhoud vallen onder het toezicht; sites met door gebruikers aangemaakte content, zoals YouTube, niet, schrijft Tweakers.net . Ook is het de vraag of de wet geldt voor commerciƫle omroepen.
Het effect van de Europese bezorgdheid over schade aan de kinderziel is dus dat de volwassen meerderheid overdag belemmerd wordt in het kijken naar films. En iedereen die in een andere tijdzone woont zal zijn kijkgedrag moeten aanpassen aan het thuisland.
Terecht vragen de kamerleden de verantwoordelijke minister van OCW of hier sprake is van een bij het medium passende wetgeving. Ik zou zeggen van niet. De regels bij de kijkwijzerclassificatie, een modern alternatief voor de van overheidswege opgelegde filmkeuring, hebben betrekking op de massamedia, film en tv. In de nieuwe media, op het internet, zijn deze regels niet te handhaven zonder grote schade aan het vrije verkeer van informatie. Oorspronkelijk is de classificatie overigens bedoeld als advies aan ouders en anderen die kinderen onder hun hoede hebben. Het langs een achterdeur binnenhalen van door de wet gesanctioneerde filmkeuring is de klok terugzetten. Het zal ook technisch gezien een onmogelijke opgave blijken. De primaire verantwoordelijkheid voor de bescherming van het kind ligt niet bij de overheid maar bij de ouders.

,

02 september 2010

Justitie mengt zich in bibliotheekproject (2)


De KB mag van Hirsch Ballin nazikranten uit de Tweede Wereldoorlog laten zien op het internet. Dat schrijft hij in antwoord op vragen van kamerleden Van der Ham en Hennis-Plasschaert. Het openbaar maken van mogelijk haatdragend materiaal is niet strafbaar, zegt de minister, als het met de nodige zorgvuldigheid gebeurt in het kader van puur zakelijke berichtgeving. "De uitzonderingsgrond voor zakelijke berichtgeving is door de wetgever ingevoegd om voorlichting over dergelijke teksten mogelijk te maken en buiten de strafbaarstelling te houden."

Daarmee is de kous echter niet af. Justitie gaat met de KB praten over "technische voorzieningen" die misbruik van discriminerende teksten moeten voorkomen en ongebreidelde digitale verspreiding tegengaan. "Daarbij gaat het onder andere om een voorafgaande waarschuwing aan online gebruikers over de aard van de teksten en het mogelijk strafbare karakter van verdere verspreiding daarvan en, voor zover technisch realiseerbaar, om het aanbrengen van een voorziening om het downloaden van teksten te belemmeren."

Wat betekent dit allemaal? Een downloadverbod van geselecteerde teksten nog voordat strafbaar misbruik geconstateerd kan worden? Voorlichting moest toch mogelijk zijn? Krijgt de leraar geschiedenis straks dan toch niet de mogelijkheid om met zijn leerlingen lessen uit het verleden te trekken?
Een waarschuwing lijkt me op zijn plaats. Het OM moet natuurlijk altijd de mogelijkheid houden om mensen te vervolgen die misbruik maken van deze informatie en de grens van het strafbare haatzaaien overschrijden. Maar het is wel erg gemakkelijk als elk gebruik, ook van eerzame leraren of historici, op voorhand wordt verhinderd. De haatzaaiers zul je er niet mee pakken.

Het is het bekende patroon dat de aanpak van criminaliteit op het internet door het OM karakteriseert (vgl. kinderporno, downloaden van auteursrechtelijk beschermd materiaal): het vrije verkeer en gebruik van informatie wordt geblokkeerd zonder dat de wetsovertreders daadwerkelijk worden aangepakt. Blokkeren van informatiestromen is een heilloze, en gevaarlijke weg.
,