28 september 2022

'Kapitaliseren op verontwaardiging'


De Zweedse mediaonderzoeker Kristoffer Holt houdt zich al jaren bezig met de uitingen van extreemrechts in de media. Naar aanleiding van de ophef over het racisme bij Ongehoord Nederland en de provocaties van Kamerleden van FvD sprak de NRC met hem over de situatie in Zweden. Extreemrechts maakt handig gebruik van de ruimte die sociale media bieden. Daar zijn geen 'gatekeepers' noch journalistieke normen die een rem kunnen zetten op het in het openbaar verspreiden van alles wat iemand kwijt wil. Die ongeremdheid leidt er toe dat alle gevallen waarin er wel grenzen zijn gesteld uitgelegd worden als belemmering van de uitingsvrijheid. Het onschuldige 'slachtoffer' van deze 'censuur' haalt er des te meer argumenten uit om zich te keren tegen een vooringenomen linkse elite. In de sociale media bubbels wordt dit gevoel gemakkelijk versterkt omdat de algoritmes slechts één kant op wijzen en alle tegengeluiden ontbreken. Voorts provoceert extreemrechts vanuit de underdog positie zo hard mogelijk om aandacht te genereren. 'Iets roepen wat eigenlijk niet mag en dan kapitaliseren op de verontwaardiging'. Ook dat is een herkenbaar patroon.

Een antwoord op deze verloedering van het publieke debat is niet eenvoudig. De provocaties van ON en de FvD kunnen moeilijk onweersproken blijven. Maar verder ben ik het wel eens met Holt: „Je vindt overal rotte appels. Extreme platforms, neonazi’s. Die dragen niets bij natuurlijk, maar die zijn nogal marginaal. Ik geloof nog steeds in vrij debat en vind dat ook ongemakkelijke standpunten tot uitdrukking moeten kunnen komen. Het wordt wel problematisch als sociale media de polariserende berichten versterken omwille van clicks en engagement. Dat schaadt het publieke debat ontegenzeggelijk. Maar media die bepaalde standpunten huldigen, die onacceptabel, schadelijk of onsmakelijk zijn, daar moeten we in een democratie mee leven. Want het wegreguleren van deze media zal altijd arbitrair zijn. Een ministerie van Waarheid moet je niet willen.”

13 september 2022

Gendertwijfel


Een reclameposter van de actiegroep Gendertwijfel in een bushokje aan de Croeselaan in Utrecht is vernield. Volgens de groep, die campagne tegen de nieuwe transgenderwet voert, gebeurt dit vaker en gaat het om gerichte acties. De poster verwijst naar een website met een manifest met bezwaren tegen de wetswijziging die een dezer dagen in de Tweede Kamer op de agenda staat. De bezwaren komen voornamelijk uit christelijke hoek en lijken vooral ideologisch gefundeerd. 'Geslacht is geen construct of keuze maar een biologisch feit.' Transgenders verdienen een goede begeleiding, maar de transitie hoeft niet makkelijker gemaakt te worden, zoals de nieuwe wet beoogt. Transgenders zeggen zich gekwetst te voelen door de posters. Enkele partijen uit de Utrechtse raad onder aanvoering van de Partij voor de Dieren ondersteunen die bezwaren. De lokale politici noemen de posters ‘misleidend, onnodig en gevaarlijk’. Ze roepen wethouder Schilderman op de posters uit de openbare ruimte te verwijderen. Zij zegt dat ze daar geen mogelijkheid voor heeft en roept de klagers op de zaak aan de Reclame Code Commissie voor te leggen.

Wat beweegt de bekladders, vernielers en klagers in dit geval? Hoe verhouden zij zich tot de principes van een open publiek debat dat in een democratie vooraf pleegt te gaan aan een nieuwe wet of een wetswijziging? Dit soort acties bevestigt alleen maar het slachtoffergedrag van rechtse groepen die menen voortdurend de mond gesnoerd te worden. Hier ook weer. De opstellers van het manifest verwachten op voorhand al dat de kritiek op de wetswijziging 'niet welkom is, en degenen die die kritiek uiten ‘homofoob’ of ‘transfoob’ heten te zijn en daarom niet meer mogen meepraten.' 

Aan de andere kant wordt de campgane van Gendertwijfel door tegenstanders 'gevaarlijk' genoemd. 'Dit draagt bij aan polarisatie over een onderwerp waarbij het over mensen gaat, polarisatie die de levens en leefsituatie van deze mensen aantast en bedreigt.' Het manifest maakt het volgens voorzitter Mart van de Kamp van de Regenboog Alliantie Gouda voor jongeren en volwassenen moeilijker om te praten over problemen die zij hebben als het gaat over genderbeleving en de wens om in transitie te gaan.'