De Zweedse mediaonderzoeker Kristoffer Holt houdt zich al jaren bezig met de uitingen van extreemrechts in de media. Naar aanleiding van de ophef over het racisme bij Ongehoord Nederland en de provocaties van Kamerleden van FvD sprak de NRC met hem over de situatie in Zweden. Extreemrechts maakt handig gebruik van de ruimte die sociale media bieden. Daar zijn geen 'gatekeepers' noch journalistieke normen die een rem kunnen zetten op het in het openbaar verspreiden van alles wat iemand kwijt wil. Die ongeremdheid leidt er toe dat alle gevallen waarin er wel grenzen zijn gesteld uitgelegd worden als belemmering van de uitingsvrijheid. Het onschuldige 'slachtoffer' van deze 'censuur' haalt er des te meer argumenten uit om zich te keren tegen een vooringenomen linkse elite. In de sociale media bubbels wordt dit gevoel gemakkelijk versterkt omdat de algoritmes slechts één kant op wijzen en alle tegengeluiden ontbreken. Voorts provoceert extreemrechts vanuit de underdog positie zo hard mogelijk om aandacht te genereren. 'Iets roepen wat eigenlijk niet mag en dan kapitaliseren op de verontwaardiging'. Ook dat is een herkenbaar patroon.
Een antwoord op deze verloedering van het publieke debat is niet eenvoudig. De provocaties van ON en de FvD kunnen moeilijk onweersproken blijven. Maar verder ben ik het wel eens met Holt: „Je vindt overal rotte appels. Extreme platforms, neonazi’s. Die dragen niets bij natuurlijk, maar die zijn nogal marginaal. Ik geloof nog steeds in vrij debat en vind dat ook ongemakkelijke standpunten tot uitdrukking moeten kunnen komen. Het wordt wel problematisch als sociale media de polariserende berichten versterken omwille van clicks en engagement. Dat schaadt het publieke debat ontegenzeggelijk. Maar media die bepaalde standpunten huldigen, die onacceptabel, schadelijk of onsmakelijk zijn, daar moeten we in een democratie mee leven. Want het wegreguleren van deze media zal altijd arbitrair zijn. Een ministerie van Waarheid moet je niet willen.”
Er komt nog iets bij. De provocaties van aandachttrekkende narcisten hebben geen inhoudelijke waarde. De boodschap is niet meer dan een opgeheven middelvinger, het gaat op de eerste plaats om het effect. Effectbejag is echter een veel omvangrijker probleem in de hedendaagse communicatie. Je ziet het in alle communicatie van politici die in het publieke debat uit zijn op herstel of verbetering van hun reputatie. Hoe vaak missen we niet een eerlijk, inhoudelijk antwoord op prangende vragen? Hoe vaak worden we afgescheept met wollig taalgebruik, een positief getoonzet verhaal bij gebeurtenissen die schaamte, spijt en reflectie zouden moeten oproepen. Reclame, propaganda, in het algemeen belangengebonden communicatie, domineert het publieke debat. De effect najagende narcist past binnen dat patroon. Het zou goed zijn als hij op dat punt geïsoleerd wordt door politici die zich minder laten leiden door de aanwijzingen van hun voorlichters en de wetten van de reclamewereld.
[foto: Jan Willem Doornenbal cc]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten