30 april 2015

Tolerantie vroeger en nu

Op zijn verjaardag ondertekende koning Willem-Alexander in Dordrecht een verklaring die ontleend is aan de Eerste Vrije Statenvergadering die daar in 1572 is gehouden. De verklaring luidt als volgt:

“In 1572 werd in een hof in Dordrecht de basis gelegd voor een onafhankelijk land. Waar je vrij bent om te denken wat je denkt te geloven wat je gelooft en te zijn wie je bent.
Vrijheid en tolerantie horen bij Nederland, daar teken ik voor!”
De Statenleden sloten zich op die vergadering in 1572 aan bij Willem van Oranje. Hij hechtte veel waarde aan de vrijheid van godsdienst. En hij wilde de steun van de Staten van Holland om tegen de Spanjaarden ten strijde te trekken. De vergadering wordt beschouwd als het startpunt van een onafhankelijke Staat der Nederlanden. In 1579 volgde de Unie van Utrecht met een eerste soort grondwet en in 1581 is de definitieve afscheiding vastgelegd in het "Plakkaat van Verlatinghe". De vrijheid van godsdienst was een belangrijke drijfveer voor de opstandelingen om zich los te maken van de Spaanse overheersing.


19 april 2015

Tien jaar

Dit blog over belemmering van de communicatievrijheid in Nederland bestaat nu tien jaar. Twintig jaar eerder, in 1985, was ik al begonnen met het verzamelen van nieuwsberichten over kwesties waarbij de vrijheid van meningsuiting of de openbaarheid van informatie in het geding was. Ik was geïntrigeerd door alle repressieve maatregelen rond het bezoek van de paus aan Nederland. En door de ingreep van de regering bij de toekenning van de P.C. Hooftprijs aan Hugo Brandt Corstius. Was Nederland niet zo vrij als het zich voordeed?

Ik begon eenvoudig met een verzameling knipsels in een plakboek, maar al snel kwam de computer waarmee ik de berichten digitaal vast kon leggen, eerst in een doorzoekbaar tekstbestand en later in de digitale kaartenbak Cardbox. Met de voortschrijding der techniek kwamen er nieuwe mogelijkheden. En in 2005 begon ik dit blog.

De uitingsvrijheid was in Nederland inmiddels een hot issue geworden. In korte tijd maakten we in dit land twee politieke moorden mee waarbij de vrijheid van meningsuiting in het geding was. Wat in de jaren tachtig nog min of meer vanzelfsprekend was, althans voor Nederland, bleek na de eeuwwisseling in onze vrije, open samenleving een hoogst problematische maatschappelijke en politieke kwestie. Ik heb de belangrijkste pijnpunten beschreven en van commentaar voorzien in het boek Dit kan niet en dit mag niet; belemmering van de uitingsvrijheid in Nederland (2007). Het gaat over de wijze waarop we in Nederland omgaan met discriminatie, racisme en antisemitisme; over belediging, fatsoen en pornografie; over de gevoeligheid van gelovigen; over demonstratievrijheid, openbare orde en het omgaan met extremisme, en over het gebrek aan openheid, vooral bij de overheid en de rol van klokkenluiders.