De media en extreemrechts

Anet Bleich en Natascha van Weezel schreven een boek over de omgang van de media met rechts-populistische partijen: De Houdgreep. Bleich: „In de regel is dat tamelijk kritiekloos. Terwijl die partijen zelf voortdurend afgeven op journalisten. Het is bijna masochistisch van de journalistiek.” Toch blijven journalisten aan de PVV en het FvD trekken omdat ze hopen te kunnen scoren met ophef en vertier. Behalve een waarschuwing voor het ondemocratische gehalte van met name FvD is het boek een kritiek op de media die primair voor spanning en sensatie achter Wilders en Baudet aanlopen. 

Moet je dan geen aandacht besteden aan deze partijen? Op deze vraag geeft het boek helaas geen bevredigend antwoord. Bleich en van Weezel stellen wel het uitgangspunt ter discussie 'dat de rechtse populisten er bij horen en dat hun verhaal evenzeer moet worden gehoord als dat van alle anderen.' Ze beschouwen het als een valkuil voor de media 'dat je PVV en Forum afschildert als gewone, tamelijk onschuldige partijen'. Ze verwijzen naar Léonie de Jonge die onderzocht waarom rechts-populistische partijen in Wallonië zo weinig succes hadden. Dat had volgens haar vooral te maken met de manier waarop de media met extreemrechts omging. Ze behandelden extreemrechtse partijen als zodanig en niet als 'gewoon'. Bleich en Van Weezel citeren een fundamentele vraag van De Jonge: 'Ben je hoeder van de democratie of passief doorgeefluik?'. 

Het narcismevirus

De rechter heeft Thierry Baudet deze week gesommeerd enkele uitlatingen terug te nemen waarin hij de beperkingen die worden opgelegd aan mensen die zich niet laten vaccineren vergelijkt met de uitsluiting van de joden in de jaren '30 en '40. Baudet: 'De ongevaccineerden zíjn de nieuwe joden, de wegkijkende uitsluiters zíjn de nieuwe nazi’s en NSB-ers.' De rechtszaak was aangespannen door joodse organisaties namens overlevenden van de holocaust. De rechter begrijpt dat het Baudet niet gaat om het bagatelliseren van de Holocaust.Hij heeft kritiek op het coronabeleid. 'Maar door een vergelijking te maken tussen het coronabeleid en de Jodenvervolging, die niet in verhouding tot elkaar staan, wordt het lot van de Joden impliciet gebagatelliseerd.' Zijn vrijheid van meningsuiting moet wijken voor de schade die hij aanricht door het leed van de Joden te 'instrumentaliseren'. In het maatschappelijk debat mogen stevige woorden gebruikt worden, maar een politicus heeft net als ieder ander wel de verantwoordelijkheid om te vermijden dat er over mensen onnodig grievend wordt gesproken. En de vergelijking tussen de uitsluiting van joden 'om wat ze zijn' en mensen die zich niet willen laten vaccineren terwijl ze wel de mogelijkheden hebben om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer is niet terecht.

De verdediging van Baudet ging natuurlijk vooral over het onnodig beperken van zijn uitingsvrijheid. Het ging hem om het 'waanzinnige' coronabeleid. Hij had beslist niet de bedoeling om joden te kwetsen. De onschuld zelve. Het is een voorbeeld van Baudets narcisme dat hij zich niet realiseert dat je met uitspraken ook een grens kunt passeren. Bij eerdere rechtszaken tegen mensen die over de schreef gingen op sociale media hoorden we dat ook. Nul begrip voor gevoeligheden van anderen. Ik heb gelijk dus mag ik dat zeggen. Punt. Het is goed dat de rechter hen er op wijst dat deze redenering niet altijd opgaat. Je kunt het zien als een beperking van de vrijheid van meningsuiting. De bewaking van grenzen tegen onverantwoordelijke narcisten kan echter ook een aanval op het grondrecht zelf voorkomen. Er is veel onrust over het oprekken van grenzen op sociale media. Dat roept stemmen op om de uitingsvrijheid verder te beperken. De 'goeden' dreigen dan het slachtoffer te worden van de 'kwaden'. Daarom is het goed dat Baudet gestopt wordt. En daarom moeten we blijven discussiëren over grenzen van de uitingsvrijheid die voor iedereen gelden.