TROS in actie tegen openbare bibliotheken

Onder leiding van de oud-burgemeester van Rotterdam Ivo Opstelten voert een team van het tv-programma TROS Regelrecht actie om al het internetverkeer in openbare bibliotheken te filteren. Zo willen ze voorkomen dat kinderen geconfronteerd worden met porno of extreem geweld. Veel mensen die in de uitzending werden geïnterviewd waren voor. De directeur van de Openbare Bibliotheek Amsterdam was echter niet te vermurwen. Hij staat op het standpunt dat openbare bibliotheken als publieke voorzieningen in principe een volledig vrije toegang tot internet moeten bieden. Filters werken bovendien niet goed en zijn gemakkelijk te omzeilen. Overigens wordt er bij de pc's in de OB Amsterdam wel gewaarschuwd tegen porno en er lopen toezichthouders die bij overlast kunnen ingrijpen. Maar de verantwoordelijkheid blijft bij de bibliotheekgebruiker. Of, in geval van kinderen, bij de ouders. Juist ouders blijken hier echter veel moeite mee te hebben. Een vertegenwoordigster van een oudercomité vond zelfs dat hier sprake was van het aanbieden van porno aan kinderen (wat wettelijk verboden is).
De actie van de TROS, die erg veel lijkt op soortgelijke acties tegen openbare bibliotheken in de Verenigde Staten, berust op een paar misverstanden. De openbare bibliotheek is geen privé-huishouden, school of bedrijf waar particuliere voorkeuren en overwegingen bepalen wat er wel en niet gezien of gelezen mag worden. De openbare bibliotheek behoort vanuit haar publieke functie in principe geen voorkeuren te laten gelden. De openbare bibliotheek is bij uitstek het instituut dat in de samenleving een vrij verkeer van informatie moet garanderen. Het tweede misverstand betreft de aard van het internet. Waar je van boeken of andere media (ook van tv-programma's) nog kunt zeggen dat die worden aangeboden, gaat het bij het internet om toegang tot een netwerk dat vergelijkbaar is met dat van de telefoon. De ingreep die de TROS per petitie wil bewerkstelligen is vergelijkbaar met het afsluiten van bepaalde nummers uit een publieke telefooncel. Of met het dwingen van de postbode om bepaalde poststukken niet te bezorgen.
Over ingrepen in het vrije verkeer van informatie wordt nog te vaak lichtvaardig gedacht. Dit weblog, dat deze maand zijn eerste lustrum viert, getuigt daarvan. Het zou mij niet verbazen als de petitie van de TROS door veel mensen wordt getekend. In de publieke opinie is voor het gemeenschappelijk weren van foute boodschappen meer steun te vinden dan voor het principe van een onbelemmerde uitwisseling van informatie waarbij iedereen zijn eigen keuzevrijheid en verantwoordelijkheid houdt (ouders voorop). En het internet wordt wel erg gemakkelijk vergeleken met de min of meer geregelde publieke omroep, een massamedium dat per definitie eenzijdig informatie aanbiedt. Diverse politici hebben tot zeer recent gepleit voor filters bij internet service providers om het kwaad uit de wereld te helpen. Ook in een vrijzinnige partij als GroenLinks moest de fractie op het laatste congres per motie worden teruggeroepen van een standpunt van Justitie-woordvoerder Azough waarbij een opening voor filtering was gemaakt. Dat is toen door een grote meerderheid, met steun van kamerlid Mariko Peters, rechtgezet.
Deze week kwam het demissionaire kabinet ook nog met een concept-wetsvoorstel waarin ruimte gemaakt wordt voor ongelijke behandeling van internetverkeer. Het kabinet laat het aan de internet service providers of ze bepaalde diensten al dan niet willen blokkeren. Netwerkneutraliteit zal, als deze wet wordt aangenomen, door de Nederlandse overheid niet worden gegarandeerd. En daarmee komt een vrij en open internet in gevaar. Bits of Freedom probeert daarom in deze verkiezingstijd partijen ervan af te houden deze weg op te gaan. In de verkiezingsprogramma's van D66 en GroenLinks is de netwerkneutraliteit al opgenomen. In andere partijen is de discussie nog gaande. Laten we hopen dat BoF meer succes heeft dan de TROS.

internet, openbare bibliotheek