Zo komt er nooit een einde aan de belastingontduiking

Klokkenluiders Antoine Deltour en Raphaël Halet, de onthullers van de zogeheten LuxLeaks, zijn in Luxemburg veroordeeld tot voorwaardelijke celstraffen en boetes. De medewerkers van accountantsbureau PWC brachten gegevens naar buiten waaruit bleek dat meer dan 300 multinationals belasting ontdoken met hulp van speciale betalingsregels voor belastingen in Luxemburg. De regels zijn omstreden, maar er wordt tot nu toe weinig tegen gedaan. Nederland en andere landen hebben soortgelijke belastingvoordeeltjes voor grote bedrijven. Samen met de andere Benelux-landen heeft Nederland de afgelopen jaren systematisch discussie binnen de Europese Unie over omstreden belastingvoordelen voor bedrijven geblokkeerd. Onlangs zijn er eindelijk toch enkele afspraken gemaakt ter bestrijding van 'belastingontwijking', maar die zijn volgens velen nog veel te slap. De concurrentie tussen landen op belastinggebied blijft bestaan en dus zullen de speciale geheime regelingen die bedrijven moeten lokken ook blijven bestaan. Volgens een schatting van het Europees Parlement missen de Europese schatkisten jaarlijks 50 à 70 miljard euro doordat grote bedrijven geen of te weinig belasting betalen.

En wat doen de Luxemburgse rechters met de mannen die deze misstanden aankaarten? Straffen. Voorwaardelijke straffen dan wel, maar toch. Het is een duidelijk signaal aan iedereen die weet heeft van overeenkomstig onrecht. Hoe denkt men ooit die miljarden euro's terug te krijgen?


Dit is het zoveelste voorbeeld van de onterechte, en vanuit maatschappelijk oogpunt onwenselijke, veroordeling van mensen die in feite beloond zouden moeten worden. Klokkenluiders zijn niet alleen de beste thermometers voor de stand van de moraal in de maatschappij. Ze zijn ook wel eens de beste kwaliteitscontroleurs voor organisaties genoemd. Je hebt mensen nodig die boven de dagelijkse, korte termijn belangen van organisaties uit kunnen kijken en de vraag durven te stellen: is het wel goed wat we hier doen? En die door het naar buiten brengen van hun antwoord een belangrijke bijdrage leveren aan noodzakelijke maatschappelijke veranderingen. Die een verstarde macht kunnen doorbreken, de boel los trekken door te zeggen wat iedereen denkt, maar niet hardop durft te zeggen. Koester die mensen in plaats van ze te straffen. Zorg dat klokkenluiders ongestraft hun goede werk kunnen doen. Bescherm hun positie en laat ze niet boeten voor hun moed. Zodat anderen ook de moed op kunnen brengen om in voorkomende gevallen de klok te luiden.

Deltour en Halet gaan in hoger beroep. Ik hoop dat ze straks een rechter tegenkomen die meer begrip heeft voor de maatschappelijke betekenis van hun onthullingen.