Vogelvrij

Onno Hoes (foto), de ex-burgemeester van Maastricht is tevreden met de uitspraak van de rechter, eerder deze maand, dat Powned beelden van zijn date met Robbie Hasselt niet had mogen uitzenden. “Het doel is bereikt", laat hij via zijn advocaat weten. "De rechter vindt dat mensen die een publieke functie vervullen niet vogelvrij zijn.” Powned gaat in beroep omdat de omroep vindt dat "misstanden" openbaar gemaakt moeten kunnen worden.

Powned zond eind vorig jaar op tv beelden uit van gesprekken met Hoes die Hasselt met een verborgen camera had opgenomen. Hoes maakte daarin seksuele toespelingen en zei onaardige dingen over gemeenteraadsleden. De uitzending leidde tot zijn aftreden als burgemeester. Hoes wilde de gemeente niet opzadelen met de gevolgen van een "zeer omstreden perspublicatie". Hij kondigde bij zijn vertrek wel aan de rechter om een uitspraak te vragen over de bescherming van de privacy van openbare ambtsdragers.

De kwestie-Hoes is een voorbeeld van het conflict tussen persvrijheid en privacy. Hoeveel privacy gunnen we openbare ambtsdragers? Hoe ver mogen media gaan bij het bloot leggen van de handel en wandel van onze bestuurders?




Het seks-leven van bekende persoonlijkheden is een dankbaar onderwerp voor de roddelpers. In het geval van burgemeesters en andere openbare ambtsdragers moet het seks-leven als irrelevant worden beschouwd voor media. Ze zouden zich moeten beperken tot berichten over het gedrag van bestuurders-in-functie. Publicaties over het privé-leven van bestuurders moeten dezelfde grenzen in acht nemen als die over willekeurige anderen. In die zin gaat Powned met geheime opnamen ver over de schreef. En in dit geval zou je er ook nog een discriminerend aspect in kunnen zien omdat wordt ingespeeld op een conservatieve moraal jegens homoseksuelen en vrije relaties.

Maar in het geval van Hoes speelt volgens Powned iets anders mee dat wél raakt aan het bestuur. Hoes was eerder in opspraak vanwege een foto waarop hij in het openbaar iemand zoent die niet zijn echtgenoot was. Hij heeft toen op aandringen van de Gemeenteraad beloofd dat "zoiets" niet meer zou voorkomen. De vraag die de uitzending van Powned dus oproept is of zijn gesprek met Hasselt onder "zoiets" valt, en of hij daarmee dus zijn belofte breekt. Mij lijkt dat, zeker zonder specificatie van "zoiets", moeilijk aan te tonen met een in het geheim opgenomen privé-gesprek. Maar de verdediging van Powned toont wel aan dat Hoes er beter aan had gedaan geen belofte te doen over gedrag dat bij elk ander mens tot de privé-sfeer behoort. Achter Powned zitten de Maastrichtse politici met hun eigen beperkte moraal, schreef Femke Halsema. Zij hebben het seks-leven, en meer in het bijzonder het vrije seks-leven van homo's, tot politiek verklaard en daarmee gevoelig voor media-aandacht. En een ambtsdrager die zich niet aan zijn of haar beloftes houdt loopt altijd het risico om vogelvrij verklaard te worden.

De Amsterdamse rechter oordeelt nu dat Powned ondanks deze politieke context toch te ver is gegaan:

Naar het voorlopige oordeel van de rechtbank is een burgemeester weliswaar een publieke figuur, maar niet zonder meer vogelvrij, zelfs niet als hij zelf aanleiding heeft gegeven voor publiek debat over zijn persoon. Er was geen sprake van een ernstige misstand die alleen blootgelegd kon worden met behulp van een verborgen camera. De inbreuk op het privéleven van eiser was na afweging van alle belangen in dit geval niet gerechtvaardigd.

Maar daarmee is allerminst gezegd, zoals Hoes in zijn reactie suggereert, dat de rechter hiermee voor eens en voor altijd heeft vastgelegd dat de privacy van publieke ambtsdragers het altijd zal winnen van de persvrijheid. Het beroep van Powned wordt zeker interessant. De vraag is vooral wanneer er volgens de rechter sprake is van een misstand die ernstig genoeg is om met behulp van een verborgen camera bloot te leggen. Kennelijk is is er geen sprake van een "misstand" in het geval van een, althans in de ogen van sommigen, verbroken belofte over gedragingen in de privé-sfeer. Maar dat betekent volgens mij nog niet dat alles waar je het etiketje privé op kunt plakken ook bij publieke ambtsdragers per definitie verboden terrein is voor de pers. Het openbaar maken van onbetrouwbaarheid of hypocrisie (het een zeggen, het ander heimelijk doen) is wel degelijk van belang bij een bestuur dat uiteindelijk in dienst staat van het volk.