31 oktober 2015

Verboden ideologie

In de recensie van het boek "1000 stokslagen voor de vrijheid" van de Saoedische blogger Raif Badawi schreef ik over de hypocrisie van westerse staten en bedrijven die liberale waarden zeggen te omarmen maar tegelijkertijd het wrede Saoedische regime op alle mogelijke manieren blijven steunen.

"De bilaterale goederenhandel tussen Nederland en Saoedi-Arabië bedroeg vorig jaar 6 miljard. Eind 2013 hadden Nederlandse bedrijven in het land totaal 1,6 miljard geïnvesteerd. Als Wilders een scheet laat moet de minister in Riad op bezoek gaan om de gemoederen te sussen. Duizend stokslagen hebben nog geen liberaal in beweging gebracht.


En Nederland staat hier niet alleen. Twee dagen na de eerste stokslagen die Badawi begin dit jaar toegediend kreeg mocht de Saoedische ambassadeur in Frankrijk mee demonstreren voor de vrijheid van meningsuiting. De hypocrisie ten top. Ongeveer alle NGO’s die met mensenrechten te maken hebben riepen op maatregelen te nemen. De stokslagen zijn opgeschort, maar verder veranderde er niets. Geen enkele westerse regering heeft de prinsen op het matje geroepen. De investeringen gaan door. En dan voeren ze ook nog een oorlog tegen Jemen met rugdekking van de VS."

In een van de reacties op deze boekbespreking schrijft iemand dat sancties geen oplossing bieden, want daarmee kun je geen einde maken aan de ideologie die ten grondslag ligt aan de schending van mensenrechten en liberale waarden waarvan Badawi het slachtoffer is geworden. 
Maar wat nu als het in eerste instantie een ideologisch, lees: islamitisch probleem is? Wat lossen we dan op met politieke druk? Ook al politiseren we hen met economische sancties terug naar het stenen tijdperk dan blijft hun ideologie er nog steeds voor zorgen dat de machthebbers de duivel uit de sceptici proberen te meppen met stokslagen.
Het is een standpunt dat je vaker tegenkomt. Het kwaad zit in het denken. En dat moet als eerste "aangepakt" worden. Een verontrustende gedachte. Mijn antwoord was:
Nog even afgezien van de praktische onmogelijkheid om “het denken aan te pakken” wil ik je er op wijzen dat in beschaafde landen gedachten vrij zijn. Het miskennen van die vrijheid brengt je op het hetzelfde niveau als de Saoedische dictators.
De "foute" ideologie, de "verkeerde" religie, het zijn simpele aangrijpingspunten voor de bestrijding van allerlei maatschappelijke misstanden, terrorisme en onderdrukking. Alle ellende komt voort uit "fouten" in het denken, of nog rechtstreekser: niet denken zoals wij, die het beter weten. Het is de eenvoud van de luie denker die dergelijke gedachten oplevert. Die er dan vervolgens toe kunnen leiden dat er geknaagd wordt aan het principe van de vrijheid van denken.

Helaas  vinden we deze gedachtegang niet alleen bij "de man in de straat" (tegenwoordig: de reaguurder op blogs). Het meest verontrustend is dat ook in politiek en rechtspraak de "aanpak" van "verkeerde" ideeën aan de orde is. Twee jaar geleden schreef ik over de bezwaren van PvdA-kamerlid Recourt tegen het strafbaar stellen van intenties en gedachten aan mogelijk strafbare feiten. De wetswijzigingen die toen aan de orde waren zien we dit jaar terug in het jihadistenproces. In Nieuwsuur van 20 oktober noemde hoogleraar Edwin Bakker het een proefproces tegen extremisme.  Er zijn straffen van zeven jaar geëist vanwege (het scheppen van een klimaat van) opruiïng met "terroristisch oogmerk" en deelname aan een terroristische organisatie. Terroristische daden kunnen niet bewezen worden, zelfs het ronselen voor terrorisme is in de meeste gevallen niet aangetoond. Wat overblijft (het "oogmerk", een organisatie die radicale denkbeelden verspreidt) komt dan toch wel heel dicht bij "foute gedachten". Als deze mensen inderdaad veroordeeld worden is er weer een stap gezet richting de strafbaarheid van ideeën. Ik mag hopen dat de rechtsgeleerden en politici nog eens goed nadenken over de consequenties van deze tendens.


  



Geen opmerkingen: