19 juli 2022

De Nederlandse Staat heeft lak aan zijn eigen regels


Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) wil de appjes van ambtenaren over de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden nog steeds niet publiceren. De Volkskrant had deze informatie opgevraagd. De rechter heeft een dwangsom van 15.000 euro opgelegd nadat het ministerie weigerde de stukken binnen de wettelijk vastgestelde termijn te levern. Het ministerie heeft er nu echter voor gekozen dit bedrag aan de Volkskrant te betalen in plaats van de wet te respecteren en de opgevraagde informatie openbaar te maken. 

Het blijkt vaker voor te komen. In Nieuwsuur zei hoogkeraar staatsrecht Voermans gisteren dat 80% van de Wob-aanvragen niet op tijd worden afgehandeld. 'De overheid koopt tijd en kan dat nog heel lang volhouden.' Alleen de Kamer kan hier tussenbeide komen en dat lijkt nu alsnog te gaan gebeuren. Een Kamermeerderheid, waaronder de drie coalitiepartijen D66, CDA en ChristenUnie, wil het ministerie nu dwingen alsnog meteen het berichtenverkeer openbaar te maken en met de Tweede Kamer te delen.

Je vraagt je af wie of wat VWS tegenhoudt om zoals het zeker de overheid betaamt gewoon de wet te volgen. Een onderzoek naar de mondkapjesdeal door adviesbureau Deloitte is ook al maanden vertraagd. Aan het onderzoek, waaraan nu al een jaar wordt gewerkt, is tot nu toe al ‘ruim 4,7 miljoen euro’ uitgegeven en dat bedrag kan nog verder oplopen zei de verantwoordelijke minister Helder begin deze maand. 

En de mondkapjesdeal is niet de enige affaire waarin de overheid betaling van dwangsommen verkoos boven openbaarheid. De Volkskrant heeft al krap een ton 'verdiend' omdat meerdere ministeries en ook de NVA (de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) lak hebben aan de wettelijke openbaarheidsregels. Minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken antwoordde in maart op Kamervragen van Pieter Omtzigt dat ze 'geen signalen had ontvangen waaruit zou blijken dat er bewust wordt vertraagd bij het afhandelen van een verzoek'. Hoogleraar Voermans twijfelt aan haar waarnemingsvermogen. Volgens hem is er wel degelijk sprake van politieke onwil in de mondkapjesaffaire. Na alles wat er inmiddels in het Toeslagenschandaal over het achterhouden van informatie boven water is gekomen lijkt me het wel terecht om het probleem breder te trekken en te veronderstellen dat er meer aan de hand is dan personeelstekort voor het voldoen aan Wob/Woo aanvragen. 

De vraag is hoe we dit moeten beoordelen: een overheid die de wet overtreedt door burgers informatie te onthouden waar zij recht op hebben en die dat met belastinggeld probeert af te kopen. Zien we hier een trekje van een autoritaire staat die rechtsstatelijke en democratische principes opzij schuift om fouten van politici en ambtenaren te verbloemen? 

[Foto: 'Deal or no deal', Roel Wijnants CC]

Geen opmerkingen: