Beperkte openbaarheid in geldzaken

De Volkskrant kreeg deze week geen gelijk in een Wob-zaak tegen De Nederlandse Bank. De krant had twee verslagen willen zien over het handelen van DNB bij de nationalisatie van de ABNAmro bank en Fortis Nederland. Volgens de rechter is hier de Wet op het financieel toezicht van toepassing. Die wet bepaalt 'strikte geheimhouding' van gegevens die gaan over financieel toezicht. Dus hoe De Nederlandse Bank toezicht houdt op een miljardendeal mag op geen enkele wijze naar buiten komen. Is dat toezicht dan uiteindelijk geen algemeen belang. Namens ons, burgers?




Staatssecretaris Fred Teeven kwam deze week in het nauw door onthullingen over een miljoenendeal die hij in 2000 als vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie had gesloten met een crimineel, drugshandelaar Cees H. In ruil voor een bescheiden bedrag zorgde de Staat der Nederlanden voor het witwassen van miljoenen ten bate van de crimineel. De Belastingdienst was bewust niet geïnformeerd en liep dus inkomsten mis. Teeven hield ondanks deze dubieuze transactie het vertrouwen van regeringspartijen VVD en PvdA. Zijn  baas, minister Opstelten, leverde een buitengewoon knullige verdediging van de deal. Hij kon veel vragen van de oppositie niet goed beantwoorden, zodat onze volksvertegenwoordigers hun controletaak in feite niet goed hebben kunnen uitoefenen. Of er ooit nog klaarheid komt in deze zaak is de vraag*. In elk geval niet op korte termijn, want de regeringscoalitie wil vlak voor de verkiezingen natuurlijk geen gedonder.

PvdA-minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem heeft ook niet zo veel met openbaarheid. In het Europees Parlement werden deze week regels goedgekeurd voor het bestrijden van witwaspraktijken. GroenLinks Europarlementslid Sargentini die dit dossier onder haar hoede had kreeg een meerderheid in het EP voor haar voorstel om de namen van de personen die uiteindelijk profiteren van deze praktijken openbaar te maken. Nu kunnen ze zich nog verschuilen achter de trusts die ze voor hun dubieuze deals hebben opgericht. Het besluit van het EP moet nu verder uitonderhandeld worden met de Raad van Ministers van de lidstaten. Dwarsligger in dat gezelschap is de Nederlandse minister van Financiën die geen gedonder wil met alle trusts die zo'n belangrijke rol spelen bij de grootscheepse belastingontwijking die nog altijd plaats vindt via Nederland.

De privacy van witwassende criminelen is een grote zorg voor bepaalde politici. Voor de ING-bank, nog steeds in handen van de staat, lijkt de privacy van klanten heel wat minder zwaarwegend. De bank wil een proef doen met de verkoop van klantgegevens aan adverteerders. Het land reageerde geschokt. ING-directeur Hagenaars moest toegeven dat de publiciteit rond zijn plan niet helemaal gelukkig was geweest, maar hij nam het niet terug. Zijn proefballonnetje past namelijk wel geheel in de trend om marketing zo goed mogelijk te richten op de individuele klant. Persoonsdata zijn goud geld tegenwoordig en de bezitter komt met alle technologie van tegenwoordig al snel in de verleiding om er zijn voordeel mee te doen. En voor een bankdirecteur die met geld geld moet maken is het natuurlijk extra aantrekkelijk allemaal.

Als burgers worden we steeds meer gevraagd, en soms gedwongen, openlijk of heimelijk, al onze persoonlijke gegevens, en vooral die waar geld mee gemoeid is, in te leveren. De openbaarheid van geldtransacties die in het algemeen belang plaats vinden wordt daarentegen door politici, autoriteiten en bankdirecteuren met een beroep op de privacy grondig afgeschermd.

* Update 22 maart: over de achtergrond van deze deal schrijft misdaadverslaggever Korterink op Villamedia.