Een van de scholen waar opnamen zijn gemaakt,, het Einsteincollege in Rotterdam, heeft nu een kort geding aangespannen tegen RTL dat heeft geleid tot een verbod op het uitzenden van de beelden die waren opgenomen met de camera die verborgen zat in de rugzak van een leerling die vaak wordt gepest. Ook wilde de school niet meewerken aan een confrontatie, zodat RTL die zelf maar georganiseerd heeft op de toegangsweg naar een sportveld. Ook de beelden daarvan mochten niet worden uitgezonden. In de uitzending zijn wel de reacties van de leerlingen in geschreven quotes te zien.
De rechtbank heeft besloten om het zeldzaam zware middel van vooraf ingrijpen in de persvrijheid te gebruiken ter bescherming van de kinderen (ECLI:NL:RBMNE:2014:1940). De rechter weegt het bezwaar dat de school heeft tegen het aantasten van de privacy van jonge kinderen zwaarder dan het algemene belang van het aan de kaak stellen van een maatschappelijke misstand. Ook de min of meer gedwongen confrontatie met de beelden bij het sportveld heeft de rechtbank RTL zwaar aangerekend omdat het buiten medeweten van de school en de ouders was georganiseerd en de kinderen moeilijk konden weigeren. Verder twijfelt de rechtbank aan de onherkenbaarheid van de kinderen in de vervormde beelden en geluiden die RTL wilde uitzenden.
Uit het verslag van het kort geding en alle publiciteit daaromheen komt bij mij vooral het beeld naar voren van een instituut dat pottenkijkers wil weren. De bekommernis om de privacy van jonge kinderen kan oprecht zijn, maar datzelfde geldt voor bedoelingen van de producenten van het RTL-programma, waaraan op voorhand werd getwijfeld. Huub Evers, media-ethicus, kwam na het zien van de eerste aflevering terug op zijn aanvankelijke bezwaren. "Ik kreeg het gevoel dat het een zorgvuldig gemaakte en integere uitzending was. De stappen worden zorgvuldig gezet en alle betrokken partijen ingeschakeld. Eerst de ouders, dan de klassenleraar, dan de conciërge en de school," zei hij tegen BNR-radio. Als het Einsteincollege hierin mee was gegaan zou het oordeel van betrokkenen wellicht ook anders zijn uitgevallen. Maar de school, die zelf zegt extra aandacht aan pesten te besteden, wilde helemaal geen media-bemoeienis. De -overigens twijfelachtige- pretentie van de programmamakers om met hun aanpak blijvende oplossingen te bieden voor de gepeste kinderen is door de school kennelijk gezien als een onwenselijke inmenging in haar opvoedende taak.
Het gebruik van de verborgen camera is een al jaren omstreden middel in de media. Zie de voorbeelden die hier genoemd worden, hier, en hier. Een argument ter verdediging van het gebruik van de verborgen camera is dat op andere wijze de misstand niet aan de kaak gesteld kan worden. In de zaak van het RTL-programma is dit argument niet zo heel sterk. Er wordt hier niets onthuld dat we op andere wijze niet te weten kunnen komen. Pesten is bepaald geen onbekend fenomeen en de getuigenissen zijn overal te vinden. Evers vindt echter in dit geval dat het programma wel te verdedigen valt omdat de misstand door de aanpak van RTL scherper wordt belicht. Want het probleem duurt voort -is het niet op school dan wel in de sociale media- en de schade loopt op, zo zou men kunnen redeneren. Anders dan de rechtbank in het kort geding zou je het programma ook op kunnen vatten als een serieuze herhaalde waarschuwing aan de samenleving in het algemeen en opvoeders in het bijzonder dat het pestgedrag niet te licht mag worden opgenomen. Dat de schade aan de ontwikkeling van kinderen, zowel degenen die gepest worden als degenen die pesten, groot is. Dat je niet moet wegkijken als kinderen die zich wat anders dan anderen gedragen worden buitengesloten. Met die invalshoek zou je het zware middel van de verborgen camera kunnen verdedigen tegenover het terechte beroep dat op de privacy van kinderen wordt gedaan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten