Openbaarheid van bestuur was geen item in de afgelopen verkiezingscampagne. Het onderwerp kreeg ook bijzonder weinig aandacht in de verkiezingsprogramma's. We mogen hopen dat de nieuwe Kamerleden toch wat beter gaan letten op de informatievoorziening van de overheid. Als ze hun taak als controleurs van het bestuur tenminste serieus willen nemen.
De nieuwe Tweede Kamer was nog maar nauwelijks geïnstalleerd toen het eerste voorbeeld van de gebrekkige openbaarheid van bestuur naar buiten kwam. En niet op het minst gevoelige onderwerp: de belastingontwijking. Trouw kreeg via een Wob-procedure inzage in een vertrouwelijke notitie waarin ambtenaren van de Belastingdienst de meest gemaakte afspraken met bedrijven beschrijven. De Tweede Kamer heeft dat stuk uit 2015 nooit gezien, ondanks herhaalde verzoeken om meer openheid over dit onderwerp. Nu bestoken de Kamerleden demissionair staatssecretaris Wiebes van Financiën met vele vragen. Later dit jaar staat ook nog een parlementaire ondervraging, een mini-enquête op het programma.
Maar waarom is dit allemaal nodig? Een bestuur dat de wet op de openbaarheid naar letter en geest serieus neemt zou het toch niet zover hoeven laten komen?
Je zou het ook zo kunnen zien: het gebrek aan inzet en ambitie van Kamerleden om het bestuur te dwingen tot meer openheid en -modewoord- transparantie bevordert de neiging van de ministers en hun ambtenaren om gevoelige stukken achter de hand te houden. Er is gewoon te weinig druk van onze volksvertegenwoordigers -laten we de gemeenteraadsleden ook maar even meenemen- op het bestuurlijke apparaat. Onze representanten, de goeden niet te na gesproken, kijken meer naar wat er in de pers verschijnt dan naar wat er op de ministeries gebeurt. "Waarom moeten we dit uit de krant lezen", vraagt Renske Leijten van de SP. Misschien wel omdat een Kamermeerderheid het bestuur veel te veel zijn gang laat gaan.
Volksvertegenwoordigers zouden aan de openheid van het bestuur een absolute prioriteit moeten geven. De omvang van het werk groeit, de ondersteuning is uiterst beperkt. Als je er dan niet op kunt vertrouwen dat je alle informatie die je nodig hebt in je functie als Kamerlid of raadslid gewoon krijgt of eenvoudig kan vinden, dan zul je de opdracht die je van de kiezer hebt gekregen nooit waar kunnen maken.
In dit verband las ik deze week nog een verontrustend bericht. De Algemene Rekenkamer, ook een instituut dat een belangrijke rol vervult bij het controleren van de regering, wordt bedreigd door bezuinigingen. De president van de Rekenkamer, Arno Visser, waarschuwt daarvoor in zijn Jaarverslag. Volgens Visser heeft dit ernstige gevolgen voor de balans tussen de macht en de tegenmacht. “De tegenmacht is een onlosmakelijk onderdeel van het systeem van checks en balances. Door de bezuinigingen komt de vitaliteit van de democratische tegenspraak onder druk. Ons verhaal is kenmerkend voor het hele openbaar bestuur”, aldus Visser. Volgens hem worden overal in het openbaar bestuur minder accountants ingezet en is er dus minder controle.
De Tweede Kamer is gewaarschuwd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten