Zwaktebod

Op de opiniepagina van Trouw levert Jaron Harambam vandaag kritiek op het bannen van de rechtse complotdenker en haatzaaier Alex Jones van sociale media zoals Facebook, Youtube en Twitter. Jones verliest al zijn kanalen voor communicatie met zijn niet geringe achterban. Harambam, die zich nadrukkelijk distantiëert van Jones' militant rechtse haatpreken, vindt deze ban oneerlijk, hypocriet en bovendien niet effectief. Het is 'niet effectief omdat de mensen die Alex Jones volgen alleen maar bevestigd worden in hun gevoelens niet gehoord of gezien te worden. Dit verbod zal de reeds bestaande maatschappelijke tegenstellingen daarom alleen maar versterken, ' meent Harambam. Het is volgens hem ook hypocriet omdat de bedrijven achter deze media met hun algoritmen en bedrijfsmodellen extreme, sensationele berichten onveranderd blijven promoten. Ze leven van de ophef. Ze tonen nu een keer een politiek correct gezicht, maar bannen het kwaad echt niet uit. 

Ik vind het volledig bannen van Jones door de gezamenlijke internetbedrijven ook dubieus. En dan knoop ik aan bij het eerste argument dat Harambam noemt: het is oneerlijk. Dat lijkt wat vreemd als het gaat om iemand die leeft van liegen en haatzaaien. Maar een volledige ban van een persoon vind ik een verkeerd signaal in een toenemende gesegregeerde samenleving. De maatregel tegen Jones suggereert dat de internetbedrijven hem niet willen aanspreken op zijn grensoverschrijdende uitlatingen, het zaaien van haat, het oproepen tot geweld, maar dat zij in één keer met hem als persoon willen afrekenen. De suggestie van de internetbedrijven is dat Jones een ban krijgt omdat hij überhaupt niet deugt, wat hij ook zegt of zou willen zeggen. Zoals Harambam het zegt: het is 'de totale censuur van een ongewenst persoon.' Dat zou je ten opzichte van alle vuiligheid die op internet te vinden is oneerlijk kunnen vinden. Ik vind het vooral een teken van een zorgwekkende culturele regressie.


In vergelijking met vroeger en veel nog bestaande traditionele culturen worden mensen in onze omgeving in toenemende mate beoordeeld op wat ze doen, nalaten, zeggen of laten zien. Op hun gedrag dus en niet zozeer op wie ze zijn, op onveranderlijke kenmerken die mensen vanaf hun geboorte met zich meedragen. In de beoordeling van mensen op hun gedrag zit de gedachte dat ieder mens zich ook anders kan gedragen, dat er verandering mogelijk is. Er kan sprake zijn van ongewenst gedrag. Dat moet gesanctioneerd worden. Maar er is geen sprake van een ongewenst persoon. Althans niet in het nog steeds dominante waardenpatroon van de westerse samenleving.

Het denken in termen van gewenste en ongewenste personen, mensen die deugen en mensen die niet deugen, is echter verre van uitgeroeid. Je zou kunnen zeggen dat het de afgelopen jaren weer in opkomst is. Vreemdelingenhaat, islamofobie, homohaat, seksisme: het zijn alle uitingen die mensen wegzetten vanwege vaste, aangeboren eigenschappen. Achterliggende gedachte: mensen, culturen, zijn zoals ze zijn, onveranderlijk. Sommigen deugen, anderen niet. Dialoog of debat is zinloos en overbodig. Wij zijn goed, zij zijn fout. Het zijn versimpelingen van de werkelijkheid die niet alleen in rechtse kringen voorkomen. Het zijn ook gevaarlijke redeneringen die de samenleving verdelen, conflicten uitlokken en iedereen afleiden van zaken die een veel groter gewicht verdienen voor de toekomst van de samenleving.

Maar, en hier komen we terug bij figuren als Jones, mag je mensen die dergelijke ideeën koesteren en verspreiden volgens dezelfde gedachtegang uitbannen als ongewenste persoon? Ik vind dat een dubieus en weinig progressief zwaktebod. Wie een progressieve ontwikkeling van maatschappij en cultuur wil bevorderen moet mensen blijven beoordelen en sanctioneren op gedrag en niet op een onveranderlijk vastliggende identiteit. Best mogelijk dat mensen als Jones moeilijk te veranderen zijn en gewoon niet deugen. Toch zou ik het beter hebben gevonden, op de eerste plaats voor al zijn aanhangers, als de internetbedrijven hem hadden gepakt op concrete voorbeelden van haatzaaien en oproepen tot geweld. En nog beter zou het zijn als hij daarvoor niet gestraft wordt door een calculerend commerciëel bedrijf, maar door een rechter die uit naam van de samenleving in alle openbaarheid de grenzen stelt.


[foto: Facebook Backlash van http://www.shopcatalog.com/]