De verminking van de boeken van Roald Dahl heeft veel losgemaakt. Wat is er toch aan de hand met uitgevers die buigen voor de meest absurde eisen van politiek correcte doordrammers? Is het de angst voor juridische procedures, voor een heksenjacht op Twitter met schadelijke gevolgen voor de reputatie van de uitgeverij? De acties van Dahls uitgever zijn in elk geval geen voorbeeld van vrijdenken, eerder van onderworpenheid aan dubieuze modetrends in taalgebruik. Men is kennelijk bang niet op tijd met de trend mee te gaan.
De Britse uitgeverij Penguin bleek niet ongevoelig voor alle kritiek. De uitgeverij brengt daarom later dit jaar zeventien van zijn boeken in de oorspronkelijke vorm uit, naast de eerder aangekondigde herziene versies. Lezers kunnen dan zelf kiezen welke versie hun voorkeur heeft.
Dat betekent allerminst dat de affaire daarmee gesloten kan worden. Want wat gaat het optreden van die nieuwerwetse censoren, sensitivity readers genoemd, betekenen voor al die andere schrijvers uit het verleden die zich niets hebben aangetrokken van hedendaagse taalnormen? En wat gaan zij voor belemmeringen in het taalgebruik opwerpen voor de nieuwe schrijvers? We kennen de voorbeelden van censuur uit orthodox christelijke hoek. Ook Nederlandse uitgevers blijken daar gevoelig voor. Het kan ook een commerciële keuze zijn, zegt Philippa Willitts, een Britse sensitivity reader die auteurs op hun eigen verzoek adviseert.
Wat is de invloed van al die ophef over het taalgebruik op de zelfcensuur van de auteur?
De wolf gecancelled
Een verontrustend en absurd voorbeeld van zelfcensuur kwam vorige week in het nieuws. De Puttense bibliotheek zet een streep door een lezing over wolven omdat ze de veiligheid van bezoekers en de spreker niet kan garanderen. Beoogd spreker Marc Wilbers ziet af van zijn optreden nadat de bibliotheek had ontdekt dat een hem bekende wolvenhaatster de helft van alle toegangskaartjes had opgekocht. Wilbers kwam afgelopen januari voor het eerst met haar in aanraking toen ze, onder een andere naam, zijn lezing bezocht in Nunspeet. “Ze kwam alleen maar om te traineren, liep veel rond en maakte overal foto’s van”, vertelt hij. Met haar erbij, vond hij, had de lezing geen zin. “Ze maakt de polarisatie alleen maar erger. Ik heb geen zin meer om haar een podium te geven.”
Zwichten voor dwang om andermans woorden te kiezen of helemaal je mond te houden. De uitingsvrijheid verkeert in zwaar weer.
[foto: Aslak Raanes CC]
Geen opmerkingen:
Een reactie posten