Commerciële belangen botsen nogal eens met de vrijheid van meningsuiting. Deze week is in hoger beroep bepaald dat zeven plaatjes met Dick Bruna's Nijntje toelaatbaar zijn omdat ze duidelijk als parodie herkenbaar zijn. "Nijn-eleven" was dat aanvankelijk niet volgens de rechtbank omdat er "te weinig afstand werd genomen van het woord- en beeldmerk." Maar het hof oordeelt nu twee dagen na de herdenking van 9/11 dat het merkenrecht niet van toepassing is omdat het hier gaat om "een geoorloofde parodie, vanwege de humoristische bedoeling, het ontbreken van een concurrentie oogmerk en de afwezigheid van verwarring."
De parodie-uitzondering op het auteursrecht is in de jaren '80 gemaakt voor namaakstrips van Suske en Wiske. Een belangrijk argument was dat deze strips goed herkenbaar waren als parodie. Willy Vandersteen vond het geen probleem. De belangenbehartiger van Dick Bruna, Mercis, kijkt er wat strenger tegenaan. Nijntje is makkelijk na te maken, zegt een woordvoerder. Respect voor de wereld van het kind moet hier ook een rol spelen. Sommige parodieën kunnen schadelijk zijn voor Nijntjes kindvriendelijke uitstraling. Bruna zelf meent dat deze tekeningen, een misbruik van zijn creatie, voor hem een persoonlijke belediging zijn.
Achterliggende vraag is of de oorspronkelijke auteur van een beeld volledige zeggenschap heeft en houdt over de wijze waarop anderen dit beeld in hun communicatie gebruiken. Commercieel gebruik van andermans creaties lijkt me uit den boze. Het voor eigen geldelijk gewin uitbuiten van andermans creaties verstoort de goede verhoudingen in een beschaafde samenleving. Maar als er geen sprake is van commercie dan is elke beperking een aantasting van de uitingsvrijheid. En een inbreuk op de vrije vorming van cultuur. In feite is alle cultuur deels namaak en deels creatie. Weinig kunst is 100% origineel. Kunstenaars die geen rekening houden met enig gebruik van hun creatie en die in alle gevallen daarover absolute zeggenschap willen behouden miskennen de normale, "natuurlijke" werking van de cultuur, het denken en de verbeelding daarvan. De kunstenaar als handelaar moet er voor waken geen rem te worden van een vrije uitwisseling van ideeën.
kunst, cartoons
Geen opmerkingen:
Een reactie posten