In het boek Wat mocht, wat mag, what's next schrijven Wilbert Schreurs en Doortje Smithuijsen over veranderende normen in de reclame. Reclame is een barometer van de tijdgeest. Als spiegel van verandering zien we via reclame de normen over goede smaak en fatsoen verschuiven, schrijven zij. Dat wordt duidelijk als we naar de jaren negentig kijken. De val van de Muur en de groei van de winsten in de neoliberale economie verleggen de grenzen. Reclamemakers kunnen zich meer permitteren. De angst voor negatieve effecten van reclames die voor sommige mensen te ver gaan is verdwenen.
Het bekende voorbeeld is Benetton. Dat kledingbedrijf adverteert met foto's van maatschappelijk actuele thema's en gebeurtenissen. Er wordt geen kleding getoond, alleen de tekst 'United Colors of Benetton'. Voorbeelden: een priester en een non die elkaar kussen, een pasgeboren baby die
bebloed en wel nog aan de navelstreng hangt, een shirt van een soldaat
die in Bosnië heeft gevochten, een advertentie met een stervende
aidspatiënt: het zijn uitingen die onmiskenbaar bedoeld zijn om te
prikkelen.
En daar is het Benetton natuurlijk om te doen. Reclame is een kwestie van aandacht vragen, opvallen en emoties opwekken. Zo probeerde Mazda naar het voorbeeld van Benetton op te vallen en te prikkelen met het billboard met een close-up van een vrouw met een dichtgeslagen oog. In kleine letters staan, naast het oog, de verschillende kleuren van de nieuwe Mazda-modellen vermeld, met daaronder ‘United Colors of Mazda’.
Spiegel of trendsetter?
De Reclame Code Commissie kreeg het druk met al deze voorbeelden van grensoverschrijdende reclame. De RCC wijst de klachten toe met het argument dat het hier gaat om ‘gebruikmaken van andermans leed voor reclamedoeleinden’. En dat is niet geoorloofd. De reclamemakers zijn er niet van onder de indruk. Een van hen zegt over de nieuwe trend: 'Nu moeten we eens gaan kijken waar je de mensen echt mee kan raken.'
Was deze nieuwe reclametrend een spiegel van de verandering op moreel gebied? Of moeten we enkele decennia later constateren dat hier een trend is gezet voor communicatie in bredere zin? De verharding in de onderlinge communicatie op sociale media, de polarisatie, de uitingen van haat, de bedreigingen, de zwart-wit versimpeling, het cynisme dat uitsluitend bedoeld is om te scoren: het zijn alle kenmerken van communicatie die wil prikkelen, opvallen en aandacht vragen. In die zin lijkt reclame niet zozeer een spiegel, maar meer een trendsetter voor de tijdgeest.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten